Մեր կյանքը աննախադեպ փոփոխությունների փուլ է թևակոխում։ Արհեստական բանականությունը (ԱԲ) մեծ արագությամբ միաձուլվում է կյանքի բոլոր ոլորտներին։ Մասնագետները նշում են, որ մենք այժմ կանգնած ենք «արհեստական ոսկե դարաշրջանի շեմին», որտեղ ԱԲ-ն կհանգեցնի աշխատաշուկայի «9 բալանոց ցնցումների» և կվերափոխի մեր կյանքը։
Այսօր, ավելի քան երբևէ, կարևորվում է ժամանակին համընթաց քայլելը։ Նրանք, ովքեր կհարմարվեն ԱԲ-ի ընձեռած հնարավորություններին, կստանան մրցակցային առավելություն։ Մյուսները, հակառակը, կարող են դուրս մնալ՝ դառնալով ժամանակավրեպ։ ԱԲ-ն ոչ միայն նպաստում է տնտեսական աճին, այլև ստեղծում է նոր մասնագիտություններ՝ հնարավորություն տալով նրանց, ովքեր պատրաստ են «կատարելագործվել»։ Օրինակ՝ մենք արդեն տեսնում ենք, թե ինչպես են ԱԲ-ն ու ավտոմատացումը ընդգրկվում տվյալագիտության, մեքենայական ուսուցման կամ կառավարման ոլորտներում։
ԱԲ-ն արդեն ներգրավված է բազմաթիվ ոլորտներում՝ լրատվությունից մինչև արվեստ։ Օրինակ՝ հեռուստատեսությունում արդեն ԱԲ-ն օգտագործվում է որպես վիրտուալ հաղորդավար։ Չինաստանում և Ճապոնիայում ստեղծվում են հաղորդումներ, որոնց մեջ վիրտուալ կերպարները պատասխանում են հարցերին և հաղորդում լուրեր՝ առանց մարդկային միջամտության և սխալվելու հավանականության։ ԱԲ-ն արդեն հասել է նույնիսկ առողջապահության ոլորտ. օգնում է ախտորոշել հիվանդություններ, մշակել բուժման անհատական մոտեցումներ։ Իսկ արվեստի բնագավառում ստեղծում է երաժշտություն, գրքեր, որոնք գրավում են թե՛ հասարակական, թե՛ մասնագիտական շրջանակների ուշադրությունը։
Չնայած այն հանգամանքին, որ յուրաքանչյուր մարդ կարող է զարգացնել տարբեր հմտություններ և մասնագիտական կարողություններ, այն չի կարող լինել շինարարի նման՝ ամուր հիմքով շենքեր կառուցող, վիրաբույժի նման՝ բարդ վիրահատություններ իրականացնող կամ գիտնականի նման՝ նոր հայտնագործություններ անող։ Յուրաքանչյուր մասնագիտություն պահանջում է հատուկ գիտելիքներ, փորձ և յուրահատուկ մոտեցում։
Տարբեր երկրներ յուրովի են մոտենում ԱԲ-ի զարգացմանն ու կիրառությանը։ ԱՄՆ-ում ԱԲ-ն հաճախ օգտագործվում է ռազմական տեխնոլոգիաներում՝ ինքնավար զենքերի մշակման համար։ Եվրոպայում, հակառակը, մշակվում են խիստ կանոնակարգեր՝ անվտանգ և էթիկական կիրառությունը վերահսկելու համար։ Այս տարբերությունները ցույց են տալիս, որ ԱԲ-ի զարգացումը ոչ միայն տեխնոլոգիական, այլև քաղաքական մարտահրավեր է։
ԱԲ-ի զարգացմանը զուգահեռ առաջանում են նաև բարդ բարոյական և էթիկական հարցեր։ Արդյոք մենք պատրաստ ենք ապրել այնպիսի աշխարհում, որտեղ որոշումները կայացվում են ոչ թե մարդկանց, այլ մեքենաների կողմից։ Ինքնավար մեքենաները պետք է նախապատվություն տան վարորդի՞, թե՞ հետիոտնի կյանքին վտանգավոր իրավիճակներում։
Բացի այդ, ԱԲ-ն կարող է օգտագործվել մանիպուլյացիաների համար։ Deepfake տեխնոլոգիաների միջոցով հնարավոր է ստեղծել կեղծ տեսանյութեր, որոնք դժվար է տարբերակել իրականից։ Սա կարող է խորացնել ապատեղեկատվության խնդիրները, հատկապես՝ սոցիալական մեդիայի հարթակներում։
Շատերը կարծում են, որ ռոբոտները կարող են փոխարինել մարդկանց, ինչի արդյունքում կկրճատվեն աշխատատեղերը։ Amazon-ի պահեստներում արդեն հազարավոր աշխատողներ փոխարինվել են ռոբոտներով, որոնք ավելի արագ և արդյունավետ են աշխատում։
Սակայն կարևոր է նաև նշել, որ ԱԲ-ն կարող է լրացնել մարդկային ջանքերը, այլ ոչ թե ամբողջությամբ փոխարինել դրանց։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ այն ոլորտներում, որտեղ ԱԲ-ն ինտեգրվում է, մարդկային ստեղծարարությունն ու փորձը դառնում են առավել կարևորվող։
Այնուամենայնիվ, սա վնասում է մարդկանց ուղեղի զարգացմանը։ Օգտագործելով ԱԲ՝ մենք հաճախ անտեսում ենք մտածելու, վերլուծելու և ստեղծագործելու կարողությունները, ինչը կարող է հանգեցնել մտավոր պասիվության և կախվածության տեխնոլոգիաներից։
Սակայն ԱԲ-ի կիրառությունը սահմանափակված է որոշակի սկզբունքներով։ Այն չի պատասխանում հանցագործության կամ անօրինական գործողությունների մասին որևէ հարցի։ Օրինակ, հնարավոր չէ ԱԲ-ից իմանալ, թե ինչպես ձեռք բերել թմրանյութ, մարդ առևանգել, կամ էլ գողության նպատակով բացել փականը։ ԱԲ-ի գործիքները մշտապես խորհուրդ են տալիս դիմել իրավապահ մարմինների, եթե վտանգ ես զգում կամ կասկածելի իրավիճակում ես հայտնվել։
Ընդհանրացնելով այս ամենը՝ ԱԲ-ն միաժամանակ և՛ նոր հնարավորությունների աղբյուր է, և՛ լուրջ մարտահրավեր։ Ազդեցությունը կախված է նրանից, թե ինչպես կկառավարենք և կկիրառենք այն։
Կարելի է ասել, որ ԱԲ-ն կառուցում է ոչ թե ավազի վրա, այլ ամուր հիմքերով նոր աշխարհ։ Սակայն այս աշխարհը կայուն կլինի միայն այն դեպքում, եթե մենք գտնենք ճիշտ հավասարակշռություն տեխնոլոգիայի և մարդկայնության միջև։