Մեդիան մեր օրվա հիմնական, բաղկացուցիչ մասն է, մենք դրանից ստացող ինֆորմացիայով կառուցում ենք մեր կյանքը: Մարդը գտնվում է որոշակի ազդեցության տակ և դրանից ելնելով է դրսևորում իր վարքը՝ կամ դրական կողմով, կամ՝ բացասական: Մեդիափորձագետ Գնել Նալբանդյանը անդրադարձել է մեդիայում ագրեսիվ տեղեկատվությանը և դրա ազդեցությանը:
–Պարոն Նալբանդյան, ի՞նչ է ագրեսիվ տեղեկատվությունը, ինչու՞ է անհրաժեշտ դրա լուսաբանումը:
-Բռնությունն ու սպանությունը տարբերակենք: Դրանք քրեական թեմաներն են, որոնք ուղղակիորեն բռնություն չենք կարող անվանել, որովհետև դրանք կրիմինագեն, քրեածին միջավայրի դրսևորումներ են, բոլոր երկրներում էլ այդ քրեածին միջավայրը կա: Պարզապես հանցագործություն է տեղի ունեցել հասարակական միջավայրում, հանրային միջավայրում տեղի է ունեցել հակասոցիալական գործողություն, և այդ մասին լրատվամիջոցները պարտավոր են խոսել: Խուլիգանություն լինի, սպանություն, հայհոյանք, թե բռնություն, լրատվամիջոցները դրա մասին պարտավոր են խոսել:
–Ինչպե՞ս պետք է ներկայացվի նմանատիպ ինֆորմացիան:
-Որևէ օրենք, որևէ երկրում չի սահմանում բռնության դեպքերը ներկայացնելու կանոնները, լրատվամիջոցները սովորաբար մշակում են սեփական վարքականոնները, իրենք են որոշում, թե ինչպես ներկայացնեն բռնության դեպքերը եթերում: Օրինակ «Ժամը» լրատվականի խմբագրակազմը որոշել է խոշոր պլանով չներկայացնել մահացածի մարմնի մասերը, կամ եթե նա արյան մեջ է, նկարում ենք միայն միջին և ընդհանուր պլանով: Աշխատում ենք դիակը նկարել ծածկած վիճակում, եթե այնուամենայնիվ խոշոր պլանով նկարվել է մոնտաժողը պարտավոր է չդնել և լրագրողը նույնպես: Միջին և ընդհանուր պլանը կարելի է, եթե խմբագիրն ու պրոդյուսերը թույլ են տվել: Ուրեմն մենք մի քանի փուլով մաքրում եք, մաղում հնարավոր էքսցեզային կադրերը:
-Ինչու՞ են հայկական լրատվամիջոցները Հայաստանից դուրս կատարված բռնությունները այլ կերպ ներկայացնում:
-Երբ Աֆղանստանում, Սիրիայում կամ Իասլամական պետությունում գլխատեցին մարդկանց, այդ կադրերը միջազգային բոլոր լրատվամիջոցներում պտտվեցին, այդ կադրերը նույնիսկ մենք ցույց տվեցինք: Սովորաբար փիլիսոփայությունը հետևայալն է. դա կատարվել է մեզնից հեռու, մեզ հետ չի տեղի ունեցել, և դա կարող ենք ցուցադրել: Կարող է գալ մի ժամանակ և որոշենք՝ դա էլ ցույց չտալ: Հեռուստաալիքներ եղան, որոնք այդ կադրերը ցույց տվեցին՝ փակելով գլխատված մասերը:
-Ի՞նչ նպատակով են ցուցադրում ագրեսիվ տեղեկատվությունը:
-Մենք տեսնում ենք, որ որոշ դեպքերում լրատվամիջոցներ ցույց են տալիս կտտանքները, բռնության դեպքերը, հաշվեհարդարները՝ մտածելով, որ դա վերաբերվում է իրենց գաղափարական համառակորդին: Հայաստանում մեր լրատվամիջոցները մեծամասամբ ցույց չեն տալիս, մի մասն էլ դա անում է զուտ ռեյտինգի համար:
–Կարո՞ղ ենք ասել, որ որոշ դեպքերում ինչ – կերպ արդարացված է ագրեսիվ տեղեկատվության լուսաբանումը:
-Այո, օրինակ քառօրյա պատերազմի ժամանակ Թալիշում տատիկ-պապիկի խոշտանգումները մենք ցույց տվեցինք: Բնականաբար մենք այդ կադրերը ցույց տվեցինք մարրմինը կողքից, իսկ ականջի կտրված մասը մենք blur էինք արել: Դա արվում էր որպեսզի զանգվածային պսիխոզ չստեղծվի, որովհետև դա դաժան տեսարան էր:
-Ինչո՞վ է պայմանավորված նման տեղեկատվության բարձր դիտելիությունը:
-Վերջին 60 հազար տարում մարդուն միշտ էլ հետաքրքրել են սեքսը, սպանությունը և դոմինացիայի ցուցադրումը: Եթե մի տեղ կատարվել է սպանություն կամ բռնաբարություն, ապա մարդիկ ուզում են իմանալ դրա մասին: Դա բնական մղում է, այլ հարց է, որ հասարակության մասնագիտական շերտը կարող է որոշել ձեռնպահ մնալ նման ինֆորմացիան եթերում սփռելուց, և գուցե հասարակությունը հետ վարժվի այդ պահանջներից::
Հարցազրույցը` Լիլիա Արզումանյանի
4-րդ կուրս
