ԱՆՁՆԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐԸ ԱՄՍԱԳՐԱՅԻՆ ԲԻԶՆԵՍՈՒՄ

ԱՆՁՆԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐԸ ԱՄՍԱԳՐԱՅԻՆ ԲԻԶՆԵՍՈՒՄ

768

«Անձնական տվյալների պաշտպանության մասին» նոր օրենքն ընդունվել է 2015 թվականի մայիսի 18-ին և ուժի մեջ մտել նույն թվականի հուլիսի 1-ին։ Ըստ սույն օրենքի անձնական տվյալ է համարվում ֆիզիկական անձին վերաբերող ցանկացած տեղեկություն, որը թույլ է տալիս, կամ կարող է թույլ տալ ուղղակի կամ անուղղակի կերպով նույնականացնել անձի ինքնությունը։

Ժամանակակից աշխարհում անձնական տվյալների պաշտպանությունը գնալով բարդանում է։ Դրանց ավելի խոցելի են դարձնում լույսի արագությամբ զարգացող տեղեկատվական տեխնոլոգիաները։ Այս խնդրից խույս չեն կարող տալ ոչ միայն քաղաքական, հասարակական, մշակութային և մնացյալ գործիչները, այլև հասարակ քաղաքացին։

«Ալո, բարև ձեզ, կցանկանա՞ք գնել «X» ամսագիրը»․ ծանոթ արտահայտություն է, այնպես չէ՞։ Սա ուղիղ մարկետինգի (Direct Marketing) տեսակ է, որի նպատակը երբեմն չի համապատասխանում իրականությանը։ Կան ամսագրեր, կամ գործակալություններ, որոնք ամսագրի արդյունավետ վաճառքի համար կիրառում են տարբեր ազդեցիկ միջոցներ, որոնցից «ամենաաշխատող» տարբերակը՝ մարդու էմոցիոնալ դաշտ ներխուժելն է։

«Զանգել էին ու ամսագիր առաջարկել՝ ասելով, որ գումարի 10%-ը փոխանցվելու է երեխայի վիրահատությանը, ես էլ գնեցի ու ամսագիրը ստանալուց հետո դրա վրա նկատեցի հետևյալ գրառումը.

«Հարգելի՛ ընթերցող, տեղեկացնում ենք, որ սույն ամսագիրը բարեգործական բնույթ չի կրում»,- նշում է Սիլվի Հովսեփյանը:

Բացի այն հարցից, թե որտեղից է հեռախոսահամարը հայտնվել ամսագիր վաճառող գործակալության ցուցակում, առաջանում են նաև շատ այլ հարցեր, բայց այժմ մի կողմ թողնելով նպատակը՝ վերադառնանք անձնական տվյալներին։

Տարիներ շարունակ ամսագրերի նման վաճառքն իրագործվել է միայն քաղաքային հեռախոսահամարներին զանգահարելով, իսկ վերջերս նաև՝ բջջայիններին։

ՀՀ Արդարադատության նախարարության Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալության պետ Գևորգ Հայրապետյանի խոսքով՝ դրանք իրականցվում են հետևյալ հնարավոր երկու տարբերակներով․ առաջինը՝ երբ ավտոմատացված համակարգով է իրականացվում, իսկ երկրորդ տարբերակը, որ քաղաքային հեռախոսահամարների կոդեր գտնեը հեշտ գործընթաց է․

«Ինչու՞ են ավելի շատ զանգում հենց քաղաքային հեռախոսահամարներին, որովհետև հեշտ է։ Քաղաքային հեռախոսահամարներն ունեն կոդ, ինչը պարզ է դարձնում, թե տվյալ տարածաշրջանում համարները ինչ կոդով են սկսվում, օրինակ՝ Դավթաշեն վարչական շրջանի հեռախոսահամարները սկսվում են, ենթադրենք, 36 կոդով, եթե ես՝ որպես ամսագիր կամ թերթ վաճառող, իմ թիրախը տեսնում եմ Դավթաշենում, АТС-ից 36 կոդով սկսվող համարները կարող եմ վերցնել և հերթով զանգել բոլորին։ Որպես կանոն, դա այդպես է լինում»։

Ինչպես նշում է Գևորգ Հայրապետյանը՝ շատ ավելի խնդրահարույց կարող է լինել այն տարբերակը, երբ խոսակցության սկզբում հարցնում են՝ արդյո՞ք «X» հասցեում բնակվող «X» մարդն է, թե՞ ոչ։

Վերադառնալով պատահականության սկզբունքով զանգելու տարբերակին, պարոն Հայրապետյանը նշում է, դա դեռ չի նշանակում, որ այդտեղ չկա միջամտություն։

«Սովորաբար դրա համար աշխարհում կա երկու մեխանիզմ՝ Opt-In և Opt-Out ։ Opt-In մեխանիզմն աշխատում է երկրորդ դեպքում, երբ  պետք է ստանան համաձայնությունը և նոր զանգահարեն, այսինքն՝ նախ մարդը In է լինում (այսինքն ներս է մտնում), հետո նոր իրավունք ստանում զանգելու, բայց մյուս՝ առաջին տարբերակում, բնականաբար, հնարավոր չէ ստանալ այն  մարդկանց համաձայնությունը՝ ում չգիտենք։ Այս դեպքում ավելի կիրառելի է Opt-Out մեխանիզմը։ Opt-Out նշանակում է, երբ մարդուն զանգում ես պատահականության սկզբունքով, ու արդեն սկսել ես «միջամտելը» և անձն այդ դեպքում կարող է Opt-Out լինել, այսինքն չցանկանալ այլևս զանգեր ստանալ։ Եթե այդ պահից սկսած նորից շարունակում են միջամտել, ուրեմն խախտման մասին խոսելն ավելի առարկայական է դառնում»։

Անձնական տվյալները յուրաքանչյուր մարդու խոցելի կողմն են, հետևաբար անհրաժեշտ է մաքսիմալ ուշադրություն դարձնել դրանց։ Բացի քաղաքային և բջջային հեռախոսահամարներից, կան անձնական տվյալների ավելի զգայուն տեսակներ, որոնք չպետք է հրապարակվեն անվստահելի տիրույթներում։

Անի Սուքիասյան
4-րդ կուրս

Կիսվել