Կորոնավիրուսի համաճարակը սպառնում է աշխարհի տնտեսություններին: Տպագիր լրատվամիջոցներից շատերի համար, որոնք տասնամյակներ շարունակ ճգնաժամի մեջ են, համաճարակը կարող է լինել վերջին հարվածը: Քանի որ COVID-19- ի տարածման պատճառով մարդիկ դադարել են կրպակներից թերթ գնել, տպագիր պարբերականները շարունակում են մեծաթիվ գովազդատուներ կորցնել:
Մասնավոր լրատվամիջոցների մեծ մասը գրեթե ամբողջությամբ կախված է գովազդային եկամուտներից, որոնք անխուսափելիորեն կնվազեն ֆինանսական ճգնաժամի պայմաններում: Մի շարք գովազդատուներ, մասնավորապես տուրիստական ընկերությունները, կարող են թողնել լրատվամիջոցներին առանց իրենց եկամտի զգալի մասի:
Թերթերի դարաշրջանի ավարտը կանխատեսվում է տասնամյակներ շարունակ, բայց կորոնավիրուսը կարող է արագացնել այդ գործընթացը: Վաշինգտոնի Բրուքինգսի ինստիտուտի վերլուծաբանների կարծիքով, ամերիկյան փոքր թերթերն արդեն իսկ որոշ լրագրողների ուղարկել են հարկադիր պարապուրդ՝ առանց աշխատավարձի պահպանման: Համերգասրահները, ռեստորանները և ժամանցի այլ վայրեր, որոնք գովազդներ էին գնում տեղական հրատարակություններից, փակվել են համաճարակի պատճառով, իսկ ավելի մեծ տեղական գովազդատուները չեն ցանկանում տեսնել համընդհանուր բացասական լուրերի կողքին իրենց ընկերության անունները: Հետազոտողները ասում են, որ գովազդային ծառայություններ մատուցող որոշ կազմակերպությունների համար «կորոնավիրուսը» դարձել է վերջնակետ: Լրատվամիջոցները չեն ցանկանում և չեն կարող այլ օրակարգ առաջարկել իրենց ընթերցողներին:
«Կորոնավիրուսը կատարյալ զենք է «այլընտրանքային» շաբաթաթերթերի դեմ», – գրում է Հարվարդի համալսարանի լրագրության առաջընթացի «Նիեման» հիմնադրամը: ԱՄՆ-ում և Կանադայում դրանք կան գրեթե յուրաքանչյուր խոշոր քաղաքում: Սովորաբար դրանք ազատ տպագիր լրատվամիջոցներ են, որոնք գումար են վաստակում բացառապես գովազդի վաճառքից, որոնք լուսաբանում են տեղական նորությունները, մշակութային կյանքը և հաճախ ներգրավված են հետաքննող լրագրության մեջ: Նրանց հեղինակները նույնիսկ մի քանի անգամ ստացել են Պուլիցերյան մրցանակներ: Անցյալ դարի կեսերից «այլընտրանքային» թերթերը տարածվում էին հատուկ արկղերի միջոցով փողոցներում, ինչպես նաև ռեստորաններում, թատրոններում և այլ հայտնի վայրերում: Այժմ նրանք կորցրել են ոչ միայն գովազդը, այլև տարածման վայրը: Անկախ հրատարակությունները մեծ դժվարությամբ կկարողանան վերակենդանանալ կորոնավիրուսից հետո. Ի տարբերություն հեռուստաընկերությունների և հրատարակչությունների, նրանք չունեն խոշոր հովանավորներ և «անվտանգության բարձիկներ»:
Միացյալ Նահանգներում Playboy- ն անվանում են «կորոնավիրուսի նոր զոհ»: Մարտին ամսագիրը, որը տպագրվում էր 66 տարի, դադարեց հրատարակել իր ամերիկյան տարբերակը: Ընկերության ղեկավար Բեն Քոնիի խոսքով ՝ ամսագիրը վաղուց էր մտածում թվայնացման մասին, իսկ համաճարակը ազդել էր ամսագրի արտադրական շղթաների ու տպագրության վրա: «Գաղտնիք չէ, որ ընթերցողների սովորությունները ժամանակի ընթացքում փոխվել են: Երբեմն պետք է թողնել անցյալը ` ապագան գտնելու համար», – գրել է վերջինս:
Թերթի ճգնաժամը կարող է չշրջանցել նաև Ֆրանսիան, որտեղ տեղական մամուլը դեռևս տեղեկատվության կարևոր աղբյուր է փոքր քաղաքների համար և շուկայում զբաղեցնում է առանձին տեղ: Առանց գովազդի, տարածաշրջանային թերթերը նկատելիորեն նոսրացել են, դրանք ավելի հազվադեպ են գնում, և առանցքային հրատարակությունների որոշ լրագրողներ ուղարկվել են ժամանակավոր գործազրկության: «Տեղական նորությունները չկան, բոլորը խոսում են միայն կորոնավիրուսի մասին – ասում է «Sud-Ouest»- ի գլխավոր խմբագիր Ժան Պիեռ Դորիանը: Համաճարակի ֆոնին թերթը դադարել է տպագրվել:
Միևնույն ժամանակ, կորոնավիրուսային համաճարակը տեղական մամուլի համար կարող է թվայնացման հնարավորություն դառնալ: Լրատվական որոշ կայքերի առցանց բաժանորդների թիվն օրական ավելանում է 3-4 անգամ: Այնուամենայնիվ, համաճարակի ավարտից հետո արդյո՞ք այս տենդենցը կշարունակվի, անհասկանալի է. Ըստ հեռահաղորդակցությունների օպերատորների, կարանտինը ֆրանսիացիներին ստիպում է ավելի շատ ժամանակ անցկացնել ինտերնետում, ինչը բացատրում է լրատվամիջոցների կայքերի այցելությունների աճով:
BBC- ն նշում է, որ տեղական թերթերը ստիպված եղան դադարեցնել տպագրությունը Մեծ Բրիտանիայում: Համաճարակի ընթացքում նվազել են ինչպես գովազդային եկամուտները, այնպես էլ ընթերցողների թիվը: 116 տարվա մեջ առաջին անգամ թերթերից մեկը ՝ County Down Spectator- ը, չի տպագրվել: «Մենք կվերադառնանք». Տեղական մամուլն այժմ նույնքան արժեքավոր է, որքան 1904 թ.-ին », – հայտարարել է թերթի խմբագրությունը:
Նման միտում նկատվում է նաև Ռուսաստանում: Համաճարակի ընթացքում որոշ հրատարակչություններ, ներառյալ «Վեդոմոստին», հրաժարվեցին տպագիր տարբերակի թողարկումից: Ռուսաստանում կարանտին հայտարարելուց մի քանի շաբաթ անց լեգենդար «Russian Reporter» ամսագիրը փակվեց: Անհնար է պնդել, որ ամսագիրը փակվել է միայն կորոնավիրուսի պատճառով. 2016-17 թվականներին դրա թողարկումն արդեն կասեցվել էր գովազդային շուկայում տիրող ճգնաժամի պատճառով, և տպագրությանը պատկանող Expert մեդիա հոլդինգի ֆինանսական վիճակը թվում էր աղետալի:
Կվերականգնվի արդյոք տպագրական շուկան կորոնավիրուսից հետո, հայտնի չէ: Այն երկրներում, որտեղ իշխանությունները չեն սատարելու փոքր և միջին բիզնեսին, գովազդատուները շուտով չեն վերադառնա թերթերի էջեր, ինչը նշանակում է, որ առանց այդ էլ բարդ ճգնաժամը կարող է ճակատագրական լինել նրանց համար:
Աննա Պետրոսյան
4-րդ կուրս
