Ժուռնալիստիկան ամենապահանջված մասնագիտություններից մեկն է աշխարհում: Ոլորտում սկսնակները իրենց մասնագիտական գործունեությունը սկսում են մշակութային լրագրությունից` համարելով այն ամենահեշտը: Այս և այլ խնդիրների շուրջ զրուցել ենք մշակութային լրագրող Նաիրա Փայտյանի հետ:
-Մասնագիտությամբ լրագրողը, թե՞ մշակութաբանը պետք է զբաղվի մշակութային լրագրությամբ:
-Դրանք շաղկապված մասնագիտություններ են, ըստ էության, երկուսի հիմքն էլ մշակույթն է, մշակույթի իմացությունը: Լավ մշակութաբանը, ով ունի փորձառություն և ամեն օր աշխատում է իր վրա, կարող է նաև լրագրողական հմտություններ ձեռք բերել, և լրագրողը, որն իր համար ուղի է ընտրել մշակույթ լուսաբանելը, նա էլ կարող է մշակույթի տարբեր ուղղություններ ուսումնասիրել, գիտելիք ձեռք բերել: Մշակութային լրագրողի համար բոլոր ուղղություններն էլ պետք է ընդունելի լինեն և նա չի կարող ասել երեկ թատրոն եմ լուսաբանել, այսօր կինո չեմ կարող: Ամեն դեպքում երկուսի հիմքը, ատաղձը նույնն է: Սա տարիների աշխատանք է, մեկ օրում չի ստեղծվում: Օրինակ` ինձ, որպես մշակութային լրագրող ժամանակն է ցույց տվել, որ սա եմ ուզում: Ես տարբեր ոլորտներում եմ ինձ փորձել, բայց հոգեհարազատ եղել է մշակույթը:
-Ի՞նչ մակարդակի վրա է մշակութային լրագրությունը Հայաստանում:
-Մշակութային լրագրողները մեր երկրում շատ քիչ են, բայց անունները հնչեղ են: Սա մասնագիտություն է, որի մեջ պետք է ամբողջությամբ մխրճվես: Պետք է կատարելագործվել, դառնալ պրոֆեսիոնալ, այլապես պետք է կամաց – կամաց հետ քաշվել այս ոլորտից, որովհետև չես կարող ընթերցողին խաբել: Մեկ-երկու անհաջող նյութից հետո դու արդեն դառնում ես անհետաքրքիր: Եթե անուն ես վաստակում, պետք է հավատարիմ լինես այդ անունին: Չգիտես ինչու, սա համարվում է հեշտ մասնագիտություն, բայց միայն բանախոսի խոսքը լսելով չես կարող մշակութային նյութ գրել: Դրա համար պետք է ճաշակ ունենալ և մշակույթի բոոլոր ուղղություններին լավ տիրապետել: Սրանք շատ կարևոր նախահիմքեր են, որոնց վրա է կառուցվում մասնագիտությունը: Այսօր կան առկայծումներ, բայց դա ամեն դեպքում խտացում չի, կերպար չի ստեղծում: Մշակույթը շատ փխրուն քաղաքականություն է, այն ինչը, որ չի կարող անել քաղաքականությունը, կարող է անել մշակույթը:
-Հայաստանում մշակույթի ո՞ր ճյուղն է ավելի խնդրահարույց, որին պետք է ուշադրություն դարձնել:
-Մշակույթի բոլոր ոլորտներն են մեր երկրում խնդրահարույց: Ես քսան տարի լուսաբանում եմ մշակույթ, ցավով եմ ասում` մենք չունենք մի այնպիսի ֆիլմ, որ կարող է մրցունակ լինել, որով կարող ենք դուրս գալ համաշխարհային կինոարվեստ, այսինքն մեր արժեհամակարգը, մերօրյա մարդու ցավերը, ապրումները բնորոշող ֆիլմ չկա: Ես շատ կուզեի, որ հատկապես այս ճյուղին ուշադրություն դարձնեինք, որովհետև սա հանրային արվեստ է, այն սինթեզում է արվեստի բոլոր ճյուղերը: Ցավոք, մենք այսօր չունենք սցենարական դպրոցներ: Ինչու՞ մենք չունենք լավ թատրոն, որովհետև դրամատուրգիա չունենք, այսինքն` չունենք հիմքերի հիմքը:
-Դուք մի շարք խնդիրներ բարձրաձայնեցիք, արդյո՞ք լրագրողները դրանց անդրադառնում են:
-Նրանք այդ խնդիրներին մակերեսորեն են մոտենում, տեսնում են խնդիրը, այդ րոպեի ազդեցության տակ ներկայացնում և վերջ: Մեծամասնությունն այդպես է անում: Բայց խնդիրը խնդիր է բացում, իսկ մշակույթում այդ խնդիրները շատ են, դրանք միայն քաղաքականության կամ միայն տնտեսության մեջ չեն: Ի վերջո, իմ խորհին համոզմամբ, ամեն ինչի հիմքը կրթությունն ու մշակույթն են: Եթե մենք ունենանք մշակույթ իմացող կիրթ հասարակություն, ապա այդ հասարակությունը բոլոր ոլորտներում կարող է իրեն դրսևորել: Մշակութային լրագրողի առաքելությունն է բարձրացնել հասարակության ճաշակը:
-Մշակութային հոդվածները հետաքրքրում են կոնկրետ լսարանի, թե՞ հասարակ քաղաքացիներին ևս:
-Մշակույթի նկատմաբ սերը ոչ սեռ է հարցնում, ոչ տարիք, բոլորն էլ ունեն դրա կարիքը, պարզապես դա միշտ պետք է արթուն պահել: Մենք պետք է բարձրացնենք մշակույթի դերը: Սակայն մի ծաղկով գարուն չի գա, դա պետք է լինի թիմային աշխատանք: Կա՞ մի մարդ, ով «Հին օրերի երգը» կամ «Մեր մանկության տանգոն» չի սիրում, չկա, ինչու՞, որովհետև մարդը կարիք ունի լավ բանի: Ես շատ եմ լուսաբանում մեր մեծերին, որովհետև մինչև մեր ունեցածը չճանաչենք, առաջ գնալ չենք կարող: Առաջ մարդիկ սիմֆոնիաների արանքում ծափ չէին տալիս, իսկ հիմա 100 անգամ զգուշացնոում են, որ սա ամբողջական գործ է, դադարներ լինում են, մի ծափահարեք, բայց դահլիճի մեծամասնությունը ծափահարում է: Գուցե մշակույթի նկատմամբ սերը սկզբում պետք է պարտադրանքով ձեռք բերել:
-Արդյո՞ք մրցունակ է այս ոլորտը մյուս ոլորտների հետ:
-Ես չեմ կարող ասել, որ մրցունակ չի: Լավ բանը քիչ է լինում, այն մեդիապրոդուկտը, որը մշակութային բաժին չունի, հոգնեցնող է: Մի երկրում, որտեղ կա 2.5 միլլիոն մարդ, չի կարող 2 միլլիոնը դասական երաժշտություն սիրել, բայց դա պետք է մատուցել, որովհետև մարդիկ տարբեր ճաշակի են: Մենք պետք է մշակույթով կարողանանք պատ ծակել, իսկ մենք դրա նախադրյալները ունենք, մենք ունենք էպոս, առասպելներ, խաչքարագործություն, թոնիր: Մենք պետք է ուշադրություն դարձնենք մեր արմատներին: Մեր ազգային մշակույթի հիման վրա մենք կարող ենք ստեղծել համամարդկային արժեքներ:
Հարցազրույցը` Մարիամ Ալեքյանի
4-րդ կուրս
