Հարցազրույց ՀՀ վաստակավոր նկարիչ, կոլաժների վարպետ Մարտիրոս Բադալյանի հետ
-Պարոն Բադալյան, մտնելով Ձեր արվեստանոց՝ առաջինը նկատեցի պատից կախված այն աշխատանքը, որտեղ ծեր կանայք են պատկերված: Կարծես թե ողբերգության տարր կա այդ աշխատանքում:
-Այո, ճիշտ նկատեցիք: Դա «Ոչ պատերազմին» շարքի աշխատանքներից է:
-Իսկ ովքե՞ր են այդ կանայք, և ի՞նչ է պատկերված աշխատանքի ներքևում:
-Տարիներ առաջ գնացել էի մի գրքի շնորհանդեսի: Այդ գիրքը Մեծ Եղեռնի մասին էր, որի մեջ տեղ էին գտել ջարդերից փրկվածների նկարները: Տեսա ու որոշեցի, որ պետք է այդ թեմայով գամ ու ստեղծագործեմ: Փորձեցի այդ կանանց նկարել, ներքևում էլ փակցնել մանկական իրեր, խաղալիքներ, որոնք խորհրդանշում են այն տարիքը, երբ այդ կանայք փրկվել են:
-Մյուս պատին նորից Եղեռնի թեմա՞ն է:
-Պատկերել եմ միևնույն կնոջը երեք տարբեր ձևերով: Այդ երեքից մեկը հենց կոտորածներն է բնութագրում կարմիր գույնով:
-Դուք նաև ունեք շարք, որը կոչվում է «Ոչ տեռորին»: Ի՞նչ տարբերություն կա պատերազմի և «Ոչ տեռորին» շարքերի մեջ:
-Տարբերությունը շատ քիչ է: Իմ կարծիքով՝ ահաբեկչության թեման շատ ավելի ցավոտ ու դաժան է։ Օրինակ՝ դու գիտես, որ պատերազմ է և գիտակցում ես, թե ինչ հետևանքներ կարող է այն թողնել, իսկ ահաբեկչությունն անսպասելի է. չգիտես՝ երբ և որտեղ կարող է այն տեղի ունենալ: Չնայած կան աշխատանքներ, որ կարող են երկու շարքերում էլ լինել:
-Ո՞րն է Ձեր ասելիքը պատերազմի կամ ահաբեկչության մասին նկարներում:
-Հենց շարքերի վերնագրերն իմ ասելիքն են: Դրանով արդեն ամեն ինչ ասված է:
-Ձեր պատրաստած կոլաժներից շատերի վրա փամփուշտներ կան: Որտե՞ղից Ձեզ դրանք:
-Փամփուշտների կեսը ես ինքս եմ Արցախից բերել, իսկ մյուս կեսը ընկերներս են տվել:
-Իսկ ինչպե՞ս եք ձեռք բերել փամփուշտներ, այն էլ Արցախից:
–90-ականներին, երբ առաջին պատերազմն էր ընթանում, ինձ կանչել էին Արցախ՝ ցուցահանդեսի: Այնտեղից կրակած փամփուշտներ հավաքեցի ու բերեցի:
-Չէի՞ք վախենում Արցախ գնալ պատերազմի ժամանակ:
-Մարդիկ այնտեղ կռվում էին ու չէին վախենում, ես ինչու՞ պետք է վախենայի: Գոնե ամոթից չպետք է վախենայի (ծիծաղում է):
-Նույնիսկ Ձեր ինքնադիմանկարներն եք կրակած փամփուշտով պատրաստել:
-Այո, այո: Այս մի պատից կախված ինքնադիմանկարի վրա իմ ասած Արցախից բերված փամփուշտներն են, իսկ վերնագիրն իմ ընկերներից մեկն է դրել՝ «Տուր ինձ կյանքիս գինը»:
-Ինչո՞ւ եք այդքան շատ ինքնադիմանկարներ պատրաստում:
-Շատ եմ ինձ սիրում (կատակում է): Իսկ եթե ավելի լուրջ՝ շարք է ուղղակի:
-Բայց արդյոք Դուք ինքներդ Ձե՞զ եք տեսնում այդ ինքնադիմանկարներում:
-Շատ լավ բան ասացիք, որովհետև դրա մասին ես մի պատմություն ունեմ: Քանի որ աղջիկս Արգենտինայում է ապրում, երկար ժամանակ չէի տեսել նրան: Այն ժամանակ նամակ էինք գրում, կամ հազվադեպ զանգում, շատ էի կարոտել աղջկաս ու կարոտի մասին ոչ ոքի հետ չէի կիսվում: Սկսեցի մտքումս ինձ հետ զրուցելով ու կիսվելով նկարել՝ ինձ որպես օբյեկտ դիտարկելով: Կարծես աղջկաս հետ մտովի զրուցեի: Այդպես շարք ստեղծվեց:
-Շարքը քանի՞ ինքնադիմանկարից է բաղկացած:
-400-ից ավելի ինքնադիմանկար ունեմ, որոնք պատրաստել եմ ամենատարբեր իրերից՝ ձկան կաշվից մինչև ընկույզի կեղև:
-Արվեստանոցում նկատեցի աթոռ, որի նստատեղի հատվածում սուր մեխեր են: Դա որևէ ենթատեքստ ունի՞:
–Հեղափոխության օրերին, երբ թատրոնից գալիս էի արվեստանոց, մի քանի րոպե կանգնեցի ու ուշադիր նայեցի շուրջս, հետո եկա ու մտքիս եկածը սարքեցի: Աթոռի վրա էլ գրեցի «Պոստին չքնել»:
-Ինչու՞:
-Նախ դիտավորյալ բառի հայերեն տարբերակը չեմ գրել, որովհետև «պոստն» ավելի ճիշտ է հնչում տվյալ պարագայում: Դա կարծես կոչ է, որ հանկարծ պոստին չքնես, եթե քնես, այ, այս օրն ենք ընկնելու, որ թշնամին Ջերմուկ հասնի: Ինձ նույնիսկ շատ ժամանակ կանչել են, որ իմ կարծիքն ասեմ այդ ամեն մասին:
-Գնացե՞լ եք:
-Իհարկե ոչ: Այդպիսի տեղերը իմը չեն: Ես իմ ասելիքը արվեստի միջոցով եմ ասում:
-Բացի ազատ ստեղծագործելուց, պատվերներ ընդունու՞մ եք:
-Մեկ-մեկ պատահում է, որ պատվերով աշխատանքներ եմ անում:
-Իսկ լինու՞մ են դեպքեր, որ աշխատանքը Ձեր սրտով չէ, բայց ստիպված պատրաստում եք:
-Նախկինում եղել են այդպիսի դեպքեր, բայց հիմա արդեն, կարելի է ասել` ոչ: Տարիքի հետ փոխվում է ամեն բան:
Անահիտ Նահապետյան
3-րդ կուրս
