Արտաշես Երեմյանը մեր օրերի հայ քիչ գրողներից է, ովքեր լայն ճանաչում ունեն արտասահմանում:
Ներկայանալով որպես RultiGaro, եվրոպական հրատարակչություններում թողարկել է բազմաթիվ պատմվածքներ, որոնք լայն տարածում են գտել գրեթե ամբողջ աշխարհում: Շուտով կբեմականացվի նրա «В ответе за Бога» պատմվածքի համանուն ներկայացումը: Այն անցկացվելու է Էստոնիայի թատրոններից մեկում, մայիսի վերջերին:
Հայազգի երիտասարդ գրող, սցենարիս, ռեժիսորը սիրով համաձայնվեց պատասխանել մեր մի քանի հարցերին:
-Պատմեք Ձեր մասին:
-Ծնվել եմ Երևանում` 6-րդ սերնդի երևանցի եմ: Մեծացել եմ համերաշխ ընտանիքում, դաստիարակվել կոշտ, բայց հայեցի: Նկատի ունեմ` ծնողներս, անկախ խստությունից, միշտ թույլ են տվել ունենալ սեփական կարծիք, լինել ազատամիտ:
Յուրաքանչյուր իրեն հարգող մարդ, պետք է գիտակցի, որ իր հաջողությունների համար, առաջին հերթին, պետք է պարտական լինի հենց ծնողներին:
– Որն էր այն հիմնական ու կարևոր պատճառը, որի շնորհիվ ընտրեցիք հենց գրականությունը:
-Եթե անկեղծ ասեմ` պատճառը դպրոցն էր: 3-րդ դասարանից շարադրություններ գրելը ինձ մոտ բոլորից ավելի լավ էր ստացվում: Չորս անգամ մասնակցել եմ գրականության օլիմպիադաների: Անգամ արժանացել եմ համապետական մրցանակի: Երևի թե հենց դա էլ սկզբնական աղբյուրն էր:
-Որ ոճերում եք ստեղծագործում, և ովքեր են Ձեզ ոգեշնչողները:
– Գրում եմ կեղտոտ ռեալիզմ և ավանգարդ ռեալիզմ ոճերում: Ոգեշնչել են Բուկովսկին, Էլիսը, Կապինոսը, Գոգոլը և Հակոբ Պարոնյանը:
-Փորձում եք, արդյոք, նմանվել իրենց:
-Առհասարակ: Ինձ թվում է հաջողակ արվեստագետի գլխավոր առանձնահատկությունը պետք է լինի այն, որ նա իր աշխատանքով ինչ-որ նորություն մատուցի:
-Ինչն է Ձեզ առանձնացնում նույն ոճերում ստեղծագործող այլ գրողներից:
-Առանձնահատուկ հումանիզմը, խանդավառ տրամադրությունը, հայրեինիքի, հատկապես` Երևանի նկատմամաբ հայրենասեր լինելը:
–Ինչ եք կարծում Հայաստանում կեղտոտ ռեալիզմը լուսավոր ապագա ունի, թե մնալու է ավելի քողարկված ոճ:
-Այս ոճը, ամեն դեպքում, մնալու է քողարկված, որովհետև, հատկապես Հայաստանում այն, ինչը բացեյբաց է, ինչու չէ նաև 18+ է, հասարակությունը դրան շատ կոնստրուկտիվ է վերաբերվում: Բայց, մյուս կողմից էլ, զարգացում ապրելու է, քանի որ թե’ գրականությունը, թե’ կինոյի աշխարհը արդեն երկար ժամանակ է գնում է ֆանտաստիկ, գեղարվեստական ու ռոմանտիկ ուղղություններով: Մարդում, կոպիտ ասած, պետք է մեկը, ով կասի, թե ինչ է կատարվում աշխարհում, ինչպես է դասավորված կյանքն իրականում: Ու այդ ամենը կասի ոչ թէ սովորեցնելու նպատակով, այլ պարզապես ցույց տալու: Հետևաբար, այդ առումով, ապագա տեսնում եմ:
-Ինչ առաքելություն եք վերցրել Ձեզ վրա: Ինչ է տալիս մարդկանց Ձեր աշխատանքը:
-Կարծում եմ, որ առայժմ ոչինչ չի տալիս: Բայց որպես առաքելություն վերցրել եմ այս նպատակը` Երևանը դարձնել համաշխարհային մշակույթի մայրաքաղաք: Իսկ ավելի լոկալ նպատակ է Նոր արվեստագետների զարգացմանը զարկ տալը: Հայաստանը կարիք ունի աշխարհում ներկայանալու մշակութային սերնդով:
-Տպագրված ստեղծագործություններ ունեք:
-Իհարկե ունեմ` «Не пытайся», «В ответе за Бога», «Он изнасиловал смерть» պատմվածքների ժողովածուն վաճառքում է:
-Իսկ ինչու Հայաստանի գրախանութներում չեն վաճառվում:
-Հայաստանյան շուկայում չկան, որովհետև մեր հասարակության մեջ նման գործերը պահանջարկ չեն կարող ունենալ,թեկուզ միայն քարացած մենթալիտետի պատճառով:
-Ինչ կասեք Էստոնիայում կայանալիք Ձեր ներկայացման մասին:
-Մասնակցում էի հայ գրողների միջազգային կոնֆերանսի: Այնտեղ ծանոթացա Էստոնացի ռեժիսորի հետ, ում «նոր արյուն» էր պետք, որը կապված կլինի 21-րդ դարի անարդարությունների հետ: Իրեն ուղարկեցի իմ մի քանի ստեղծագործությունները: Կարդաց` ընտրեց «В ответе за Бога»-ն: Գրածս սցենարը նույնպես շատ հավանեց: Այդպիսով ամեն ինչ որոշված էր:
-Կան նոր պրոեկտներ, որոնց վրա աշխատում եք:
-Բացի իմ սեփական գործերց` գեղարվետական ու կինոմատոգրաֆիայի ոլորտներում, կան այլընտրանքային ժանրեր, որոնք ուզում եմ մցնել հայ մշակույթի մեջ: Այդ ժանրերը, դեռ այդքան է զարգացած չեն Հայաստանում, սակայն ամբողջ աշխարհում առանձնահատուկ տեղ են գրավում: Անձամբ ես ունեմ մյուզիքլ ստեղծելու ծրագիր: Արդեն ածխատում եմ այդ ուղղությամբ, երիտասարդ երաժիշտների հետ: Մյուս գարնանը ամբողջական արդյունէը կերևա:
Նաև աշխատում ենք այն ուղղությամբ , որ ստեղծվեն կենտրոններ, որոնք կօգնեն նորահայտ արվեստագետներին ավելի զարգանալ:
-Արվեստում կա արդյոք որևէ բացասական կողմ, որի մասին կցանկանայիք խոսել:
-Կա: Անընդունելի է, երբ արվեստը խառնում են քաղաքական ու սոցիալական հարցերի հետ: Երբ խառնում են հոմոսեկսուալոիթյունը, L.G.B.T-ն: Օրինակ, հենց նույն Եվրոտեսիլի հաղթող Ավստրան ներկայացնող Կոնչիտան: Իրենք պարզապես L.G.B.T-ի տոլերանտություն էին քարոզում: Կոնչիտայի հաղթանակն էլ ակնհայտ էր:
Ես ինքս հոմոֆոբ լինելով ենթատեքստը հասկանում եմ, իմ կարծիքով նման երևույները չպետք է տեղ գտնեն մշակույթում:
-Ինչ խորհուրդ կտաք երիտասարդ արվեստագետներին:
-Հաշվի առնելով, ես ինքս էլ երիտասարդ եմ, ու չեմ կարող փիլիսոփայական ինչ որ լուրջ կյանքի փորձի խորհուրդ տալ, որը բոլորը կընդունեն, կասեմ միայն, որ մենք այսօր ունենք համացանց, որ չուներ մեր նախկին սերունդը, հետևաբար մենք ունենք շատ մեծ լսարան, իմ խորհուրդը կայանում էմ նրանում, որ պետք չէ լինել լոկալ, պետք է լինել գլոբալ: Այսինքն պետք է ամեն մեկը իր ստեղծածը ներկայացնի ամբողջ աշխարհին, ոչ թո կենտրոնանա մի փոքր զանգվածի վրա: Պետք է աշխատել, ստեղծել, ստեղծագործել բոլորի համար: Երևի թե այսքանը:
Հարցազրույցը` Անուշ Պողոսյանի
5-րդ կուրս
