Երևի թե չկա որևէ մեկը, ով «Հպարտ գնացեք», «Գետաշեն», «Պիտի գնանք», «Հայեր միացեք» երգերից գոնե մի քանի տող չերգի: Միշտ արդի, լսվող ու հաճույքով կատարվող երգերի հեղինակին բոլորս ենք ճանաչում: Այս անգամ մենք զրույց ենք ունեցել հենց նրա` հայ գուսան, երգահան, «Հայկազունք» համույթի ղեկավար գուսան Հայկազունու հետ:
-Ո ՞ ր տարիքից սկսեցիք ստեղծագործել:
-Դպրոցական տարիքից եմ սկսել ստեղծագործել, 8-րդ դասարանից սկսած: Մինչ օրս պահպանվել են այդ տարիքում գրված երգերս: Այդ երգերը և’ հայրենասիրական էին, և’ քնարական: Պիտի ասեմ, որ այդ երգերը բավականին հաջողված էին: Երբ ավարտեցի դպրոցս, ընդունվեցի շինարարական տեխնիկում` երեկոյան բաժին: Սովորելուն համատեղ ես նաև աշխատում էի: Ավարտեցի և խորացա մասնագիտությանս մեջ. աշխատում էի: Մի խոսքով դադարեցի երգել, երգեր գրել: Քսան տարի էր, ինչ ձեռքս ոչ գործիք էի վերցրել, ոչ էլ գրիչ: Բայց ցանկությունը գրելու միշտ եղել է: Ես սկսեցի երկար դադարից հետո նորից գրել. պատճառը` Արցախյան շարժումն էր: Երբ Արցախյան շարժումը սկսվեց, ես Արտաշատ քաղաքի կոմունալի պետն էի, թողեցի աշխատանքս ու մտա շարժման մեջ:
Հետաքրքիրն այն է, որ գուսան Հայկազունու մեջ Արցախյան շարժման հենց առաջին օրերից նորից արթնանում է ստեղծագործելու ձիրքը: Ամենուրեք տեսնելով հայի բռունցքն ու կոչը `«Հայեր միացեք» , գուսանը ոգեշնչվում է հենց այդ տեսարանով և ստեղծում բոլորիս կողմից սիրված, ճանաչված երգը` «Հայեր միացեք»-ը: Առաջին անգամ մայիսի 15-ին Օպերայի հրապարակում հնչում է այդ երգը:
Հարցիս, թե ինչու՞ չշարունակեց ուսումը երաժշտության գծով, այլ ընդունվեց շինարարական տեխնիկում, նա պատասխանեց.
-Հայրս վաղուց մահացել էր, այսպես ասաց մեզ տնօրինում էր մայրս: Ինչպես ասեր, այնպես էլ անում էին, նրա որոշումն էր իմ շինարարական տեխնիկում ընդունվելը:
-Ձեր երգերը կատարում են շատ երգիչ- երգչուհիներ: Ու ՞ մ կատարումը կառանձնացնեք, որ շատ եք հավանում:
-«Հպարտ գնացեք» երգս շատ լավ է կատարում Մկրտիչ Մկրտչյանը: Գոհար Հովհաննիսյանին ևս կարող եմ առանձնացնել. նա շատ լավ է երգում: Բայց չեմ կարող չնշել այն, որ իմ երգերը շատ երգիչ-երգչուհիներ աղավաղում են:
Գուսան Հայկազունու կյանքի ամենահետաքրքիր փաստն այն է, որ նա չունի երաժշտական կրթություն, ոչ մի նոտա անգամ չգիտի, չի նվագում երաժշտական որևէ գործիք, բայց հեղինակն է անմահ երգերի:
Անչափ հետաքրքիր է «Գետաշեն» երգի ստեղծման պատմությունը: 1889 թվականին պիտի գնային Գետաշենը պաշտպանելու: Այդ ժամանակ հրամանատար Լայարդը գուսանին նախօրոք զգուշացնում է, որ չի թողնելու, որ մեկնի Գետաշեն կռվի, բայց գուսան Հայկազունը շատ էր ցանկանում գնալ ու պաշտպանել Գետաշենը: Հրամանատար Լայարդի ձախ աչքը չէր տեսնում, գուսան Հայկազունը պայմանավորվում է տղաների հետ ձախ կողմից աննկատ բարձրանալ ուղաթիռ` կարծելով թե հրամանատարը չի տեսնի: Գուսան Հայկազունը հագնված, զենք-զինամթերքով պատրաստվում է բարձրանալ ուղաթիրռ: Եվ հանկարծ լսում է հրամանատարի ձայնը, ով ասում էր. «Տու յուր ես էթալի, էչի տու, մի քյոռ գյուլա կկպնի քեզի, տու ափսոս ես: Ավելի լավի տու գնա երգ կիրի «Գետաշենի» մասին»: Այս դեպքից երեք-չորս օր հետո գուսանը գրում է «Գետաշեն»-ը: Երգ, որը երկար տարիներ է ինչ համարվում է ամենաշատ կատարվող երգերից մեկը: Երգի ստեղծումից հետո գուսանը գնում է Գետաշեն և առաջին անգամ այն կատարում է հերոս-կռվողների հետ:
-Այսչափ հայրենասիրություն որտեղի՞ց Ձեր մեջ:
-Հիսուն տարի ես քայլել եմ Արտաշատ քաղաքում, ոտքերիս տակ զգալով մեր հզոր արքաների` Արտաշեսի, Տիգրան Մեծի, Պապ թագավորի ոտնահետքերը: Ամեն օր տեսնելով Մասիսը, իմ մեջ հայրենասիրությունն էլ ավելի է մեծացել:
1889 թվականին գուսանը գրում է իր ամենասիրելի երգը` «Պիտի գնանք»-ը: Այս թվականներից սկսած գուսանի մեջ սկսում է եռալ ստեղծագործելու ձիրքը, մինչ օրս:
Մանե Մուրադյան
3-րդ կուրս
