Առողջ սնունդ` առողջ հասարակություն եւ իհարկե առողջ տոներ։ Հատկապես ամանորյա թոհոբուհի մեջ սպառողները հաճախ են գնում անհայտ ծագման, ժամկետանց սնունդ։ Որքանո՞վ է սպառողը իրազեկված, արդյոք ամանորյա զեղչերը չե՞ն նպաստում ժամկետնանց սննդի ձեռքբերմանը, ինչպե՞ս ճիշտ և անվտանգ դիմավորել ամանորը… Այս և մի շարք այլ հարցերին պատասխանում է «Իրազեկ և պաշտպանված սպառող» հասարակական կազմակերպության հիմնադիր նախագահ Բաբկեն Պիպոյանը:
–Ի՞նչ խնդիրներ է ունենում սպառողը ամանորյա թոհուբոհի մեջ:
– Առաջին խնդիրը, որ ունենում է` արագությունն է: Սպառողը արագության տակ ստիպված ձեռք
է բերում ապրանքներ, իսկ արագության տակ ձեռք բերվող ապրանքների մասով սխալվելու և
ոչ ճիշտ ընտրություն կատարելու հավանականությունը մեծանում է: Առաջինը, դա գների մասով
է, այսինքն հնարավրություն չի ունենում համեմատելու գները հասկանալու համար` ինքն այդ
պահին ձեռք բերեց մատչելի, թե՞ ավելի թանկ գնով, հատկապես, որ շուկայում գները
էականորեն կարող են տատանվել և նման ապրանքները կարող են ունենալ տարբեր գներ, և հետագայում պարզվի
որ գնումն արդարացված չէ: Երկրորդը, որին կարող է բախվել սպառողը` համապատասխան պայմանների
բավարարման կամ չբավարարման հարցին ուշադրություն չդարձնելն է: Եվ երրորդ ամենակարևոր
խնդիրը, դա այն է, երբ սպառողը ձեռք է բերում ապրանք, որի կարիքը չունի, այսինքն, երբ օգտվում է տարբեր ակցիաներից և ձեռք է բերում այնպիսի քանակությամբ
ապրանք, որն իրեն ուղղակի անհրաժեշտ չէ:
–Իսկ ի՞նչ կասեք ժամկետնանց ապրանքների վաճառքի մասին:
-Մթերքը ժամկետնանց դառնում է նաև մեր բնակարաններում, և ըստ էության մենք ձեռք են բերելու ապրանք, որը պլանավորում ենք օգտագործել առնվազն տոնական առաջիկա օրերին և արագության տակ մենք օրինակ ամսի 25-ին կարող ենք ձեռք բերել ապրանք, որի պիտանելիության ժամկետն ավարտվում է ամսի 2-ին: Մենք խախտումով ապրանք ձեռք չբերեցինք, բայց փաստացի տարանք և նրան օգտագործելու համար ունենք շատ կարճ ժամկետ, այսինքն ամսի 3-ի հյուրն արդեն ստիպված է լինելու ժամկետնանց ապրանքից օգտվել, կամ մենք ստիպված ենք լինելու ձեռք բերել նորը:
-Իսկ ի՞նչ անի սպառողը, երբ իր իրավունքները ոտնահարվում են:
-Տարբեր ոլորտներում տարբեր կերպ են ոտնահարվում: Հայաստանի Հանրապետությունում գոյություն չունի մեկ միասնական պետական կառույց, որը պաշտպանելու է սպառողների շահերն ամբողջությամբ և մեկ միասնական թեժ գիծ չկա, որ ինչ-որ խնդրի բախվելու դեպքում զանգահարեն: Ավելին, անգամ ոլորտներ կան, որտեղ մի կառույցը չի կարգավորում խնդիրը: Եթե անվտանգության կամ որակի մասով խնդիր ունենք` պետք է դիմենք տեսչական մարմնին, բայց, օրինակ գովազդով մոլորեցնող` հակամրցակցային մարմին, եթե փոխանակման վերադարձի խնդիր ունենք` պետք է դիմենք սպառողի իրավունքների պաշտպաններին, միջնորդություն ներկայացնի, եթե չբավարարվի` հարկ եղած դեպքում դիմենք դատարան, որտեղ հարաբերությունները կարգավորում են դատական ճանապարհով: Կամ ուղղակի սպառողը կարող է զանգահարել սպառողների շահերի պաշտպանությամբ զբաղվող հասարակական կազմակերպություններին:
-Ինչպիսի՞ ահազանգեր եք ստանում ամանորին:
-Ահազանգերը տարբեր են լինում: Ես ուրախանում եմ, երբ սպառողները զանգահարում են այլոց իրավունքները պաշտպնելու համար: Մենք ունեցել ենք դեպք, երբ քաղաքացին շատ պարզ գիտակցել է, որ ապրանքների պահպանման պայմանները պահված չեն, ինքը զանգահարել է ոչ թե նրա համար, որ տուժել է, այլ ինքը շատ լավ հասկանալով, որ պահպանման ժամկետը պահված չէ, գնում չի կատարել, այլ տեղեկացրել է:
–Կանդրադառնա՞ք կեղծ զեղչերին:
-Զեղչը մեր երկրում շատ լուրջ խնդիր է: Մենք նույնիսկ չենք սահմանել, թե զեղչը ինչ է: Մեր երկրում կաելի է օրենք չխախտել և 10.000 դրամանոց ապրանքը վաճառել 15.000 դրամով, մի բան էլ զեղչով: Ընդամենը պետք է հարկայինին տեղեկացնել զեղչի մասին: Այս խնդիրը գլոբալ մեծ է, բայց ոչ բոլոր տնտեսվարողներն են սպառողին մոլորեցնում օրենքի շրջանակներում: Շատերն ուղղակի գնային փոփոխություն են իրականացնում: Կա շահ և կա իրավունք: Գալիք տարում սա մեր առաջնային խնդիրն է լինելու:
–Մի քանի տարի է, որ մեր առօրյա են ներմուծվել սուպերմարկետների
կողմից ամանորի առթիվ տրամադրվող վարկերը. ի՞նչ կարծիք ունեք դրա մասին:
-Ի՞նչ է անում բիզնեսը` ուսումնասիրում է շուկան, հասկանում` ինչի պահանջարկ կա և
բնականաբար առաջարկում է և շահույթ ստանում: Այն քաղաքացին, ով մինիմալ կարիքների համար գումար չունի`
այս ծառայությունը դառնում է լավը, բայց երբ այս ծառայությունից մարդը սխալ է օգտվում
և ընկնում է խնդիրների մեջ, դառնում է վատը:
–Եւ վերջում՝ ինչպե՞ս անցկացնել ամանորը, ի՞նչ խորհուրդ կտաք սպառողներին։
-Մենք ունենք մշակույթ, որը ժամանակի ընթացքում կփոխվի կամ չի փոխվի: Խորհուրդս միայն մեկն է, որ եթե հնարավորությունը կա անցկացնել այնպես, որ այդ լավ անցկացնելու համար չփոշմանել` առնվազն այդ հնարավորությունների բալանսավորված համակարգ ստեղծել: Եվ ինչը վերաբերում է խմիչքին` խորհուրդ կտամ խմիչք չփոխել. ինչով օրը սկսում են` դրանով էլ ավարտեն։
Հարցազրույցը` Գոհար Պետրոսյանի
2-րդ կուրս
