Ես իմ մանկությունից պրծում չունեմ, երևի նրա համար, որ դա երանելի մի բան էր, հնարավոր է` բոլորն էլ էդպես են կարծում, չէ, բայց իմն ուրիշ էր։
Մենք ապրում էինք Արմավիրի մարզի 104 գյուղերից հենց Դողսում, սարսափելի մեծ էր թվում ինձ գյուղը, որը հետզհետե՝ մեծանալուս զուգահեռ, փոքրացավ այնքան, որ բոլորին առնվազն 2 սերունդ առաջ գիտեմ։
Մեր օրը սկսվում էր խաղով, վերջանում՝ խաղով, հավաքատեղին մեր հարևան տան նստարանն էր՝ հարակից առվով ու գազի մեծ խողովակներով, ուր միշտ մեզ համար արև կար պահած։ Մեր խաղերն աղմկոտ էին, կռիվաշատ, հատկապես, երբ «դաղալ» խաղացող էր լինում։ Մամաները, երբ ձայների վրա գալիս էին, որ մեզ տանեին, իբր թե հանկարծ տան միակ բնակչին չխանգարենք, Արմենուհի տատին չէր թողնում. «Հարսներ ջան, թո’ղ մնան, թո’ղ մնան, որ իմանամ թոռներս են»։
Ու մենք ավելի էինք ոգևորվում։
Արմենուհի տատիկը փոքրամարմին կին էր՝ գույնզգույն խալաթների հավաքածուով (իմ ամենասիրածը կանաչ վարդերովն էր), սպիտակ, ալիքավոր մազերով՝ անկյունի վրա էլ մի քանի կոկիկ ամրացրած «նիվիդիմկայով», մեկ-մեկ՝ ոչ հաճախ մերոնցից թաքուն, խնդրում էի իրեն, որ ինձ ու քրոջս ձյութ տա ծամելու, ու դա այն դեպքում, երբ այգու ծառերն աղաչում էին, որ մի պտուղով գոնե իրենց բեռը թեթևացնենք, անգամ հորեղբոր բերած ամերիկական ծամոններն էին ոչինչ սև, պսպղուն, գայթակղիչ ձյութի դիմաց։ Բայց մի օր մեր խաղընկեր Սեդան (իր պատմությունն էլ լրիվ առանձին պատմելու է) խաբար տվեց տատիկիս, ու այդ օրից ձյութի համը սկսեցինք կամաց-կամաց մոռանալ։ Արմենուհի տատիկը մեզ համար մի քիչ ուրախ, մի քիչ տխուր տատիկ էր, ավելի մեծերի համար՝ դժբախտ, ինքն իր համար՝ մարդ էր էլի։
Չորս երեխա ուներ, մեկը մահացել էր լյարդի բորբոքումից, մյուսներն էլ էստեղ-էնտեղ էին, ու որ ձմեռը գալիս էր, մեկնումեկը պիտի գար, որ տաներ իր տուն, բայց դե մինչև գալիս էին, գարունն էլ հետն էր գալիս։ Ու էսպես, ամեն տարի գալիս էր գարունը, հետո ամառը, բալը հասնում էր, ու մենք էլ, վայրենաբար պռճոկելով, ուտում էինք, բայց ավելի շատ՝ փչացնում, իսկ 80-ամյա տատիկի այգու երկու հասուն բալենիները մի քանի հազար դրամի դիմաց ապահովում էին ողջ թաղի կոմպոտ-մուրաբա բնական պահանջմունքները։
Գարունների հետ նաև փոխվում էինք մենք ու մեր խաղային նախասիրությունները, բայց ոչ երբեք տեղը։
Գյուղում մեր վերջին ամռան կողմերն էր, Արմենուհի տատիկը սկսել էր սկզբից հազվադեպ, իսկ վերջում արդեն չերևալ։ Սկսեցին ամեն օր իր տան դիմաց ինչ-որ մեքենաներ կանգնել, քաղաքային տեսքով կանայք էին իջնում՝ ձեռքներին խիստ ցուցադրական մի քանի կտոր խմորեղեն կամ ապուր, ու ներս էին մտնում, թաղի կանայք էլ (այդ թվում տատս) իրենց մեծագույն պարտքն էին համարում հետևներից անպայման աչքները ոլորել ու մի թթվաշ բան ասել։
Փաստորեն եղելությունը սա էր. մեր փոքրացած, ցավոտած տատիկը հիվանդացել էր, ծանր հիվանդացել ու ոտքի կանգնելը այլևս անհնար էր, իսկ այդ «հոգատար» կանայք էլ հարսներն էին, որոշել էին սկեսուրի վերջին շնչում հարսնություն անել, իսկ թե տունը տատիկը ում կկտակի, դա երկրորդական է, կարևորը մայրիկի առողջությունն է։
Օրեր էլ չձգվեցին, Արմենուհի տատիկը ինչպես աննկատ ապրել էր, այնպես էլ հանգավ, ու այդ ժամանակ էր, որ սկսվեցին իսկական մարտերը խարխուլ ու փոքր մի տան համար, որտեղ թվում էր` երբեք էլ մարդ չէր ապրել։ Ի վերջո ոչ մեկին էլ տանը ձեռք գցել չհաջողվեց. տունը հավասարապես պատկանում էր բոլորին. վաճառել չստացվեց։
Հիմա էլ, որ խիստ հազվադեպ գյուղ եմ գնում, ամեն անգամ մի քար տնից պակասած եմ տեսնում, նայում եմ նստարանին փորագրված իմ անվանը, շոշափում ու շատ հեռվից մեր ձայներն եմ լսում՝ իմ, քրոջս, Էմմայի ու Սոնայի։
Ռիմա Գրիգորյան
2-րդ կուրս
