«Ես կարողացա ապրածս մղձավանջը թողնել անցյալում: Երկար ժամանակ պահանջվեց մինչ հավատացի, որ այն այլևս չի կրկնվի: Դժվար էր կառուցել ներկա, բայց ես դա արեցի … » :
Լիլիթին իր ծնողներն ամուսնացրեցին 17 տարեկանում` սոցիալական ծանր պայմաններից դրդված, չենթադրելով անգամ, թե ինչ էր սպասվում իրենց դստերը:
«Մենք նույն գյուղից էինք: Ամուսինս համեմատաբար ֆինանսապես ապահովված ընտանիքից էր, ում, ինչպես պարզվեց հետո, պետք էր ոչ թե կին, այլ ստրուկ: Երեք տարի եղել եմ ոչ մեկը, ենթարկվել հոգեբանական ճնշումների, ֆիզիկական դաժան խոշտանգումների: Բազմիցս անմարդկային ծեծից հետո բռնության եմ ենթարկվել սեփական ամուսնուս կողմից և որ ամենադաժանն է` հարմարվել այդ ամենին»:
Լիլիթը խոստովանում է, որ շատ անգամներ է ցանկացել հեռանալ, սակայն անորոշությունը, ֆինանսական անկայունությունը և գնալու տեղ չունենալու հանգամանքները միշտ խանգարել են իրեն:
Հոգեբան Արփինե Հարությունյանը մեզ հետ զրույցում փորձեց մանրամասն ներկայացնել բռնության ենթարկված անձի հոգեբանությունը:
«Հիմնականում ընտանիքում բռնության ենթարկված կանայք կամ դժվար են պատմում իրենց խնդիրների մասին, կամ չեն պատմում երբեք: Նրանք վախենում են լինել չհասկացված, վախենում են հասարակության մեղադրանքներից, կարծիքներից ու կարծրատիպերից և իհարկե բռնարարից: Մարդը, ում անընդհատ ճնշում են, ամեն կերպ իջեցնում ինքնագնահատականը, պահում նյարդային լարված վիճակներում, ժամանակի հետ կրճատվում, ձևափոխվում է` սկսելով հանդուրժել բռնությունը»:
Հոգեբանը պնդում է, որ անձն ինքն է ընտրում այն կաղապարը, որում պիտի շարունակի լինել: Նա հավաստիացնում է` «զոհը» կարող է շարունակել լինել անզոր, կարող է գնալ հուսահատ քայլերի և կարող է պայքարել հանուն իր իրավունքների: Դժվարը համարձակություն գտնելն է և ընտրություն կատարելը:
«Երևան էր գնացել: Ես ինձ լավ չէի զգում: Զանգերիս չէր պատասխանում: Հարևանուհիս համոզեց, որ բժշկի գնանք: Գնացինք: Այնքան ուրախ էի, երբ իմացա, որ մայր եմ դառնալու: Երբ վերադարձա, չհասցրի անգամ ասել որտեղ էի: Մազերիցս բռնեց ու քարշ տվեց լոգարան: Մի քանի անգամ գլուխս մտցրեց ջրով լի դույլի մեջ: Վերջապես ես հասցրի բղավել, որ հղի եմ: Մազերս բաց թողեց և հեռացավ»,- պատմում է Լիլիթը:
«Արթնացա ցավից: Բրդի ճիպոտը ձեռքին կանգնած էր: Ասում էր, որ սպանելու է ինձ, որ դավաճանում եմ իրեն, որ երեխան ուրիշինն է: Չեմ հիշում, թե քանի անգամ հարվածեց: Մտածում էի միայն երեխայիս մասին: Դուռը բաց էր թողել` բանալին վրան էր: Համարձակություն էր պետք, որ վազեի դեպի դուռը, դուրս գայի տանից ու հետևիցս փակեի դռան կողպեքը, այդպես էլ արեցի»:
Լիլիթը տանից դուրս գալուն պես վազում է դեպի ոստիկանություն, որտեղ նրանից ցուցմունք են վերցնում և տեղափոխում հիվանդանոց:
«Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության կոալիցիայի» ներկայացուցիչ, հրապարակախոս և իրավապաշտպան Զարուհի Հովհաննիսյանը գտնում է, որ ըստ «ընտանիքում բռնության կանխարգելման, ընտանիքում բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության և ընտանիքում համերաշխության վերականգնման մասին» ՀՀ օրենքի` պետությունն ավելի շատ պարտավորություններ ունի ընտանեկան բռնության զոհ դարձած անձանց հանդեպ, քան առաջ էր:
«Ինչ վերաբերում է հանրային սեկտորին, ապա հասարակական կազմակերպությունների փորձը այս ոլորտում շատ ավելի մեծ է: Առնվազն տասնհինգ տարի գործող կազմակերպություններ կան, որոնք ունեցել են նաև ապաստարանային ծառայություններ: Կոնկրետ մենք կուալիցիայի կազմում ունենք մի քանի գործող ապաստարաններ, որտեղ տրամադրում ենք հոգեբանական, սոցիալական և իրավական աջակցություն, նաև կացարանի տրամադրում»,- ասում է հրապարակախոսն՝ ավելացնելով, որ ապաստարանները ֆինանսավորվում են բացառապես հասարակական կազմակերպությունների կողմից, և ՀՀ կառավարությունը ոչ մի ֆինանսական աջակցություն չի տրամադրում:
«Երբ բժշկական հետազոտության էի հիվանդանոցում, բուժքույրերից մեկն ինձ տվեց ընտանեկան բռնությունից տուժածների հետ աշխատանքի ուղեցույց, որը օգնեց ոչ միայն փոխել ներկաս, այլ նաև կառուցել ապագաս»,- ասում է Լիլիթը:
Հիվանդանոցից դուրս գալուց հետո նա դիմում է «Կանանց աջակցման կենտրոն», որտեղ նրան ընդունում են գրկաբաց:
«Ընդդեմ կանանց նկատմամբ կոալիցիայի» կողմից տրամադրած ոչ պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ ՀՀ-ում տարեկան գրանցվում է ընտանեկան բռնությունների շուրջ 2500 դեպք՝ մեծամասամբ ուղղված կանանց դեմ:
«Այսօր ես ինքս եմ դարձել կանանց իրավունքների պաշտպան: Աշխատում եմ ապաստարանում և փորձում օգնել ինձ պես բռնության զոհ դարձաց կանանց ` հորդորելով պայքարել, չհարմարվել, լինել համարձակ: Ես պատմում եմ բոլորին իմ պատմությունը և ինձ նման շատ այլ կանանց պատմություններ՝ հույս ունենալով, որ նրանք ևս մի օր կկայացնեն շրջադարձային որոշում: Որոշում, որը կլինի հաղթած լինելը»,- այսպես իր խոսքը եզրափակեց Լիլիթը, որն այսօր ապրում է մոր և որդու հետ՝ կիսելով նրանց հետ իր ձեռքբերումներն ու հաջողությունները:
Գոհար Հարությունյան
4-րդ կուրս
