Նորաձևությունը նավթաարդյունաբերությունից հետո աշխարհում երկրորդ ամենաաղտոտող արդյունաբերությունն է, սակայն քչերը գիտեն այս մասին:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118327743_307536463687185_9061156210943956106_n.jpg?_nc_cat=109&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=vgm2ly5YlvEAX8f0lj6&_nc_oc=AQkSWzl92xn-OGWVVsoLFh-mHjWwfK19xoU2ETMUzgnemFnDehlEqOZLaQEnNotyQmc&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=e513aa9ac5d63eb92d5020c013849925&oe=5F66D76A)
Համաշխարհային տաքացում, օդի աղտոտում, շնչառական հիվանդություններ, երկրագնդի ջրային ռեսուրսների պահպանման խնդիրներ. ահա այն ամենը, ինչին հանգեցնում է նորաձևության արդյունաբերությունը:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/117954124_308278423727180_4761464147759279258_n.jpg?_nc_cat=107&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=mEhtOWQMzkcAX_5bmMg&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=19492a3af2f38a9cf08ed88cc47e8b09&oe=5F675240)
Իսկ դուք գիտեի՞ք, որ մեկ բամբակյա շապիկի համար սպառվում է 2700 լիտր ջուր, իսկ մեկ բամբակյա ջինսե տաբատի համար՝ 6000 լիտր ջուր: Այն դեպքում, երբ մոլորակը կանգնած է ջրային ռեսուրսների սպառման հիմնախնդրի առջև:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118247533_617955219086498_7525513665952965643_n.jpg?_nc_cat=107&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=wMQTDhld3HYAX9JO4C8&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=1aa76b152635962279e158ed6e530c15&oe=5F661CDE)
Բամբակն ամբողջ աշխարհում հագուստների 40%-ն է կազմում, և այս նյութը համարվում է առավել անվնաս, սակայն կրկին ոչ անվտանգ: Բամբակյա սպիտակեղենի, մետաքսի գործվածքների մանրաթելերը պատրաստվում են ցելյուլոզից, երբ այդ մանրաթելերը քայքայվում են, արտանետում են մեթան: Այսօր համաշխարհային տաքացման մարդածին պատճառների ավելի քան մեկ երրորդը տեղի է ունենում հենց մեթանի արտանետումների պատճառով:
Շրջակա միջավայրի համար վտանգավոր է նաև բամբակ աճեցնելը, քանի որ այն պահանջում է հսկայական քանակությամբ ջուր:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118175624_599762357385068_6280888487137067145_n.jpg?_nc_cat=107&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=3U2nlIJY5O8AX_Hoa9F&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=03e4e0201283179d1e8eb3ee3325390c&oe=5F66DF90)
Այսօր աշխարհում հինգ ծով գոյություն ունի, որոնք անապատներ են դարձել հագուստների ստեղծման համար օգտագործվող ջրի ահռելի քանակի և թափոնների արտանետման պատճառով: Դրանցից մեկը հենց Արալ ծովը, որը գտնվում է Ղազախստանի և Ուզբեկստանի տարածքում:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118007770_583769165623790_3497656602548184789_n.jpg?_nc_cat=100&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=1C0JRA3Z2_MAX-OwMR3&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=a1f0d7d43841369d74da673a6d02a314&oe=5F67D64E)
Հագուստի թափոնների և ջրի անխնա օգտագործման պատճառով այսօր ծովը կանգնած է ամբողջական ցամաքելու վտանգի առջև: Ամեն տարի ծովի հատակից բարձրանում են ավելի քան 75 միլիոն տոննա փոշի թունավոր սուլֆատ և քլորիդ աղեր, որոնք օգտագործվում են հագուստի արտադրության մեջ, քանի որ հագուստի շատ քիչ տոկոսն է կազմում բնական հումքը: Արդյունքում՝ այս շրջաններում գրանցվում են նորածինների բարձր մահացություն, բուսական և կենդանական աշխարհի ոչնչացում, քիմիական նյութերի տարածում:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118152240_820782525400191_8152163026033192072_n.jpg?_nc_cat=107&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=PqKDBUKBtY8AX_vLk7r&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=827a7e99dcff91e20610ee0d9cde4351&oe=5F6659D2)
Գործվածքները նախքան հագուստի վերածվելը անցնում են շատ անբնական գործընթացներով: Սպիտակեցվում են, ներկվում և լվացվում քիմիկան ջրերում: Այսօր նաև բազմաթիվ գետեր են աղտոտվում գործվածքները ներկելու համար օգտագործվող նյութերի պատճառով: Ինդոնեզիայի Սիտեր և Չինաստանի Չուգանք գետերը այսօր անբարենպաստ են կենդանական աշխարհի և տեղաբնակների օգտագործման համար:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/117970297_727256271167446_3098652539746911720_n.jpg?_nc_cat=102&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=vNeMEcu7WCAAX9vnNcO&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=984cc91a31777e5fcd0282a8b4d81724&oe=5F6800D7)
Ցանկացած հագուստի գունավորումը հանգեցնում է մեծաքանակ քիմիական նյութերի արտանետման: Բազմաթիվ վտանգավոր ներկանյութեր, հատկապես այնպիսինները, որոնք պատասխանատու են բարձր ինտենսիվության երանգների համար, մասնավորապես, մուգ գույների, ամեն օր թափվում են մոտակա քաղցրահամ ջրեր:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/117897743_1666786953500704_9094235212385333335_n.jpg?_nc_cat=111&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=KvYDzm9QU0AAX9KPsA4&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=63639b25d58bc619c97ba1ed9d1875fd&oe=5F670BCB)
Ամբողջ գետերը վերածում են կարմիրի, կապույտի անբնական երանգների, որոնք ճարահատյալ օգտագործում են տեղաբնակները: Չինաստանի գնահատմամբ՝ տեղական ստորերկրյա ջրերի 90%-ն աղտոտված է, այդ թվում՝ մեծամասնությունը գործվածքների ներկերի պատճառով:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118120711_304434920660999_3516613627206914141_n.jpg?_nc_cat=110&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=CrRQECQZgQMAX83qcIj&_nc_oc=AQlB4pbLhzxH3aQ22bnquvRoH2cTKygacxB_dkLbOeIowseEXCj-HisoDjE8MbOYQZY&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=463bea4f51878e1fac7eabc9d385fdf1&oe=5F651D0F)
Ըստ Daily Mail-ի՝ Ինդոնեզիայի Կիտարում գետը ևս աղտոտոված է և օգտագործման համար վտանգավոր է, սակայն դեռևս 35 միլիոն մարդ օգտագործում է գետը, որպես խմելու ջրի աղբյուր: Ամեն տարի հենց այս վայրերում է գրանցվում քաղցկեղից և մաշկային հիվանդություններից ամենաշատ մահացության թվերը:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118256284_774088173359744_2920986443718712164_n.jpg?_nc_cat=106&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=UymSajkExxEAX9MeWT0&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=b88cf33578a6a96cca8436172d3a5fb5&oe=5F653F1D)
Նորաձևության արդյունաբերությունը տարեցտարի ընդարձակում է գործվածքների արտադրության մասշտաբները, և հենց այս ամենն է նորաձևության արդյունաբերությունը դարձնում ավելի ավերիչ: 2000 թվականից մինչև 2014 թվականը հագուստի համաշխարհային արտադրությունը կրկնապատկվել է, իսկ վաճառքն աճել է 2002 թվականին մեկ տրիլիոն դոլարից մինչև 2015 թվական՝ հասնելով 1,8 տրիլիոն դոլարի:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118181983_2567913093520098_8403510703133104839_n.jpg?_nc_cat=104&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=DJVA5BYJncIAX9lBMjO&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=dd565c51267b88cf36a434a58e50c523&oe=5F661C70)
Միջին հաշվով, ամբողջ աշխարհում մարդիկ ամեն տարի 60%-ից ավելի հագուստ են գնում, քան 15 տարի առաջ և հրաժարվում են հին, մաշված կամ նորաձևությունից դուրս եկած հագուստից: Սա ահռելի, հսկայական քանակությամբ տեքստիլ թափոններ է նշանակում, որից Երկիր մոլորակն այնքան էլ հեշտ չի կարողանում ազատվել:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/117911077_3242252629204274_4779023276974220908_n.jpg?_nc_cat=110&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=fsj33GQ0RZ0AX89m7mg&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=ac650fae012942d578ac22e67307f3d7&oe=5F66307A)
Օրինակ՝ ԱՄՆ-ում ավելորդ հագուստի 84%-ն ամեն տարի այրվում է աղբավայրերում: Կազմակերպությունները պնդում են, որ այսչափ թափոնների պարբերական այրումները արտանետում են նույնքան վնասակար նյութեր, որքան 7,3 միլիոն ավտոմեքենաներից դուրս մղվող արտանետումները:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118243343_746350479267090_8302574664891882299_n.jpg?_nc_cat=110&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=-CgFD6NO-CcAX8iQea6&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=0ee8e624e461f0d5ca84fc7d59688ea4&oe=5F6825DC)
Հագուստներում ժամանակակից նյութերի ամրությունը խնդիրներ է ստեղծում դրանցից ամբողջությամբ ազատվելու համար: Սինթետիկ մանրաթելերի պահանջարկը տարեցտարի աճում է: Դրանցից, օրինակ, պոլիէսթերը, որը օգտագործվում է հագուստի տարբեր տեսակներում, այդ թվում՝ ներքնազգեստներում: Այս նյութի շնորհիվ կտորը մնում է դիամացկուն, լավ պահպանում է իր գույնը, ձևը, արագորեն չորանում է և քայքայվում է հարյուրավոր կամ նույնիսկ հազարավոր տարիների ընթացքում:
![Բնութագրությունը հասանալի չէ](https://scontent.fevn2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.15752-9/118145152_650958905527111_5040754925862098373_n.jpg?_nc_cat=108&_nc_sid=b96e70&_nc_ohc=IXwBGyhOXksAX9Dmr_c&_nc_ht=scontent.fevn2-1.fna&oh=084c78df21937a8885ef0f883d1b5c8d&oe=5F652CD3)
Այսօր աշխարհը, գիտակցելով, թե նորաձևության օրեցօր զարգացող արդյունաբերությունը ինչերի է հանգեցնում և թե ինչ անդառնալի հատևանքներ է դեռ թողնելու, կիրառում է, այսպես ասված, «Second hand»-ի տեխնիկան: Վերամշակում է հագուստը, փորձում է նվազեցնել «Fast fashion»-ի արտադրությունը՝ նույն էժան և շատ սպառվող հագուտը: Սակայն այս ամենը պետք է գիտակցեն նաև սպառողները՝ գնելով քիչ և որակյալ հագուստ, այլապես հաջողության հասնելը կդառնա անհնար:
Հեղինակ՝ Արուս Միրզոյան