2006թ-ից շահագործվող Թուխմանուկի բացահանքը հենց սկզբից առաջացրել է մի շարք խնդիրներ։ Այն Արագածոտնի մարզում շահագործվող ոսկու միակ հանքավայրն էր, շահագործվում էր «Մեգո-Գոլդ» ընկերության կողմից։ Գտնվում է Մելիքգյուղ համայնքի վարչական տարածքում։ 2000թ. Հիմնադրված ընկերության հիմնադիր է նշվում Հրայր Թովմասյանը, որի մասնակցությունը դադարեցված է։ Որպես բաժնետեր նշվում են ամերիկահայ Վան Գրիգորյանը և «Ջի-Ջի-Սի-Ար – Մայնինգ» ՍՊԸ-ն։
Թուխմանուկի հանքավայրի շահագործումը մշտապես առաջացրել է մելիքգյուղացիների դժգոհությունը։ Թեև 2008թ. Բնապահպանության նախարարությունը որոշում էր կայացրել հանքի փակ շահագործման մասին և դրա համար վերջնաժամկետ էր սահմանվել 2010թ. Նոյեմբերի 10-ը(դրանից հետո կսկսվեր «Մեգո-Գոլդ» – ի աշխատանքների դադարեցման գործընթացը) ՝ փակ շահագործման պահանջը չկատարվեց, սակայն 2012թ. Դեկտեմբերի 28-ին ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարը, առանց հաշվի առնելու ընկերության թույլ տված խախտումները, վերաձևակերպում է «Մեգո-Գոլդ» ՍՊԸ-ի հանքային իրավունքը և կնքում ընդերքօգտագործման պայմանագիր։
![](https://journalist.am/wp-content/uploads/2021/02/2-623x1024.jpg)
2012թ ընկերությունը հայտարարեց, որ նախատեսում են կառուցել 3-րդ պոչամբարը, այնինչ նախորդ երկուսը լցված էին և չռեկուլտիվացված։ Համայնքում տեղի ունեցած լսումների ժամանակ համայնքի բնակիչները և բնապահպանները բազմիցս դեմ են արտահայտվել ինչպես այս որոշմանը, այնպես էլ հանքի շահագործմանը։ Երրորդ պոչամբարը ի վերջո կառուցվեց։ Հարցում ուղարկելով տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությանը (հարցումը վերահասցեագրվեց ԱԻՆ) ի պատասխան պարզվեց, որ հանքավայրը գտնվում է արտադրական վտանգավոր օբյեկտների ռեեստրում։ Բացահանքի երրորդ՝ ամենամեծ պոչամբարում 2014թ. Փլուզումներ են եղել և պոչամբարի պատը այդպես էլ չի ամրացվել, ինչը բնապահպանական լուրջ վտանգ է ներկայացնում համայնքի համար։ Մելիքգյուղը 9 բալ սեյսմիկ գոտում է և երկրաշարժի կամ սողանքի դեպքում, եթե պոչամբարը քանդվի՝պոչանքները կարող են աղտոտել խմելու ջուրը։
![](https://journalist.am/wp-content/uploads/2021/02/3.jpg)
Գյուղացիները միշտ նշել են, որ հանքի շահագործման ընթացքում մշակվող բերքի որակը վատացել է, քանի որ հանքի պոչանքները լցվում են պոչամբարի հարակից Գետիկ գետը, որը ոռոգման նպատակով է օգտագործվում։ Բնակիչները բողոքում են նաև առողջությունից, սա կապելով բացահանքի տարածքում եղած մշտական քամիների հետ, որոնք գյուղի ուղղությամբ են փչում փոշին, ինչն էլ դառնում էր օդի աղտոտման պատճառ։ Բայց, հաշվի չառնելով գյուղացիների և բնապահպանների մշտական բողոքները, «Մեգո-Գոլդ» ՍՊԸ-ի տնօրեն Աշոտ Պողոսյանը տեղեկացրել էր, որ ցանկանում են նոր պոչամբար կառուցել և ընդլայնել հարստացուցիչ ֆաբրիկան։ Ըստ նրա պատճառաբանության ՝ նախորդ երեք պոչամբարները չէին ռեկուլտիվացվել, քանի որ դրանց պոչանքներում դեռևս անմշակ հումք կար, որը վերամշակվելու էր շուտով։ Չորրորդ պոչամբարը չկառուցվեց։ 2016թ. Նոյեմբերին դատարանը «Մեգո-Գոլդ» ՍՊԸ-ին սնանկ է ճանաչել։ Ընկերության լուծարման որոշում դեռ չի կայացվել։ 2019թ. Հոկտեմբերի տվյալներով ընկերությունը ուներ 6 աշխատակից։ Թեև ընկերությունը Թուխմանուկի բացահանքը շահագործել է գրեթե 10 տարի, բայց վեճեր ու բողոքներ միշտ եղել են։
![](https://journalist.am/wp-content/uploads/2021/02/4-650x1024.jpg)
Բացի վերը նշված խնդիրներից, ընկերությունը նաև ֆինանսական խնդիրներ ունի Մելիքգյուղ համայնքի հետ։ Ընկերությունը տարեկան 226հա Հող է վարձակալում համայնքից և մի քանի տարի չվճարված պարտքը մի քանի միլիոն դրամ է։ «Մեգո-Գոլդ» ընկերության աշխատակիցները հիմնականում մելիքգյուղացիներ էին, ովքեր մեկ տարի աշխատավարձ չէին ստանում։ Նրանք հստակ թիվ չեն նշում, բայց ասում են, որ ընկերությունը շուրջ 1մլն. դրամ պարտք է ունեցել յուրաքանչյուրին։ Մեզ հետ զրույցում աշխատակիցները նշեցին, ստիպված դիմել են դատարան, դատական գործի ավարտին ընկերությունը փոխհատուցել է 10 ամսվա աշխատավարձը։ Մյուս 2 ամիսների համար աշխատանքային պայմանագրի ժամկետը սպառված և առանց նոր պայմանագրի աշխատած աշխատակիցները չվարձատրվեցին։ Ընկերությունը ձգձգել էր նոր պայմանագիր կնքելու ժամկետը և երկու ամիս աշխատած մարդիկ չէին համարվում ընկերության աշխատակից, ուստի չէին կարող գումար ստանալ։ Այնուամենայնիվ ՝2019թ. Դեկտեմբերի 30-ին «Մեգո-Գոլդ» ՍՊԸ-ն դիմել է դատարան՝ պահանջով՝ չեղարկել 2019թ դեկտեմբերի 13-ին տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի որոշումը, որի համաձայն ընկերությունը զրկվել էր ընդերքօգտագործման իրավունքից։ Դատական նիստի օր էր նշանակվել 2020թ. Հունիսի 9-ը։ Դատարանի կայացած վճռի մասին որևէ բան պարզել չհաջողվեց։
![](https://journalist.am/wp-content/uploads/2021/02/5-1024x413.jpg)
![](https://journalist.am/wp-content/uploads/2021/02/6-1024x706.jpg)
Օֆելյա Արսենյան
2-րդ կուրս