Ժամանակակից հասարակության բնականոն կյանքը դժվար է պատկերացնել առանց նոր տեխնոլոգիաների ու հաղորդակցման միջոցների:
Այսօր զանգվածային հաղորդակցման ու մեդիա ոլորտի անբաժանելի մասն են դարձել սոցիալական մեդիա հարթակները: Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, LinkedIn և այլ սոցիալական ցանցերը համախմբում են միլիոնավոր մարդկանց՝ աշխարհի տարբեր կետերից, ու նպաստում հաղորդակցության արագացմանն ու մեդիաբովանդակության ստեղծման մեջ նրանց ներգրավվածությանը:
Այդ հարթակները ջնջում են հաղորդակցման, տեղեկատվության փոխանակման, կարծիքներ և դիրքորոշումներ հայտնելու սահմանները և տալիս են համախմբվելու ու հստակ դիրքորոշում հայտնելու նոր հնարավորություններ: Սոցիալական ցանցերի լայն տարածումը նպաստում է մարդկանց միջև հաղորդակցման հեշտացմանն ու կառուցողական երկխոսությունների առաջացմանը: Վիրտուալ տիրույթում մարդիկ իրենց կյանքի էական մասն են անցկացնում՝ ցանցին տրամադրելով հսկայական չափով անձնական տեղեկատվություն: Սոցիալական ցանցերում կատարվող փոփոխությունները մեզ ստիպում են վերանայել մեր պատկերացումները անձնականի և հանրայինի մասին:
Վիճակագրությունը փաստում է, որ աշխարհում սոցիալական ցանցերի օգտատերերի թիվը 2018թ.-ին հասել է 2.62 միլիարդի՝ 2010թ.-ի համեմատ աճելով մոտավորապես 3 անգամ:
Statista.com-ի 2018թ.-ի դեկտեմբերին հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 1-ին տեղում է Ֆեյսբուքը՝ 2.06 միլիարդ օգտատերով, հաջորդում է YouTube-ը՝ 1.5 մլրդ., իսկ երրորդ տեղում WhatsApp-ն է ՝ 1.3 միլիարդ բաժանորդով:
Ըստ համաշխարհային վիճակագրական տվյալների պարզ դարձավ, որ Ֆեյսբուքը օգտատերերի թվով աշխարհում առաջատար է՝ 2.06 միլիարդ:
Այն հիմնադրել է Հարվարդի համալսարանի ուսանող Մարկ Ցուկերբերգը 2004թ.-ին: Սկզբում Ֆեյսբուքը նախատեսված էր միայն վերոնշյալ համալսարանի ուսանողների համար, բայց շուտով հասանելի դաձավ նաև այլ համալսարանների, իսկ 2006թ.-ին վերջնականապես հասանելի դարձավ բոլորի համար:
2017թ.-ի հունիսին Ֆեյսբուքը հատեց 2 միլիարդ օգտատերերի սահմանը:
Թվերը խոսում են Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցի օրեցոր գրանցվող նոր հաջողությունների մասին․․․ Եվ այսպես․
- Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցն ունի ամսական 2,32 միլիարդ ակտիվ օգտվող
- Ամեն վայրկյան բացվում է Ֆեյսբուքի 5 նոր հաշիվ,
- Ֆեյսբուքյան օգտատերերի 76% -ը կին է, 66% – ը տղամարդ,
- Ֆեյսբուքում կա 83 միլիոն կեղծ հաշիվ,
- Օրական ներբեռնվում է 300 միլիոն նկար,
- Ամեն 60 վայրկյանում կատարվում է 510 000 մեկնաբանություն, 293 000 ստաստուս է թարմացվում, 136 000 լուսանկար է ներբեռնվում,
- 18-24 տարեկանների 50%-ը արթնանալուց անմիջապես հետո մուտք է գործում Ֆեյսբուք,
- Ֆեյսբուքը 2018 թվականի առաջին 3 ամսում հեռացրել է 583 միլիոն կեղծ հաշիվ
Ֆեյսբուքի գլոբալ ազդեցությունը մեծ է։ Այն դարձել է տվյալների հսկայական շտեմարան, որը գնալով ավելի է ընդլայում իր տարաքծները։ Իզուր չէ, որ շատերն ասում են, եթե այն լիներ երկիր, ապա իր բնակչությամբ կհամարվեր երրորդ ամենամեծ երկիրը։
Ֆեյսբուքն անշուշտ փոխել է մարդկային կյանքի մի շարք մինչ այդ հստակ սահմանված վարքագծեր ու նորմեր: Այն դարձել է կարծիք ստեղծող ու թելադրող։
2013թ. -ին Ֆեյսբուքում տեղեկատվության արտահոսքի պառճառով տեղի ունեցան առաջին 3 ինքնասպանությունները 1 ամսվա ընթացքում։
2018թ. բացահայտվեց Ֆեյսբուքի կողմից օգտատերերի անձնական տվյալների պաշտպանության խախտման հետ կապված ամենամեծ սկանդալը:
2014թ Ֆեյսբուքը հայտարարեց մի մրցույթ, որի ընթացքում, օգտատերերը, պատասխանելով իրենց և իրենց ընկերների մասին հարցերին, կարող էին հասկանալ, թե ինչպիսի մարդ են իրենք: Նման մրցույթներ Ֆեյսբուքում շատ են անցկացվում: Այդ հավելվածը կոչվում էր «This Is Your Digital Life» և այն ստեղծվել էր 2013թ. Քեմբրիջի համալսարանի հետազոտող Ալեքսանդր Կագանի կողմից: 2018թ. Cambridge Analitics ընկերության անդամներից Քրիստոֆեր Վայլին հայտարարեց, որ Ֆեյսբուքը այս մրցույթին մասնակցած 270 հազար հոգու տվյալները, առանց նրանց տեղեկացնելու, վաճառել է այդ ընկերությանը: Cambridge Analitics-ը հիմնականում զբաղվում է ընտրությունների ժամանակ տվյալների մշակմամբ: Միայն 2014թ, ընկերությունը միջամտել է ԱՄՆ-ում անցկացված 44 ընտրությունների: 2018թ. մարտին New York Times-ը և Observer –ը գրեցին, որ ընկերությունը քաղաքական քարոզարշավների ժամանակ օգտագործել է մարդկանց անձնական տվյալները: Այդ մարդկանց 80 տոկոսը եղել են ԱՄՆ-ի քաղաքացիներ, իսկ մյուսները` այլ երկրների: Cambridge Analitics-ն այդ տվյալներն օգտագործել է Թրամփի քարոզարշավի ժամանակ: Միջազգային սկանդալի պատճառով Facebook ընկերությունը կորցնեց է մոտ 50 միլիարդ դոլար:
Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցը լի է առեղծվածներով, վտանգներով ու ժամանցի ու զվարճանքի մեծ չափաբաժիններով։ Այնպես, որ հարկավոր է երկար մտածել, թե վերոնշալներից որին բախվելու վտանգն է ավելի շատ սպառնում մեզանից յուրաքանչյուրին, որից հետո նոր «վստահել» այս «անմեղ» հարթակին։
Այսպիսով Ֆեյսբուքը իրական սպառնալիք է անհատների մասնավոր կյանքի գաղտնիության տեսանկյունից։ Ֆեյսբուքը գիտնականների կողմից սահմանվում է որպես «անանուն» միջավայր։ Ֆեյսբուքի օգտատերերը ներկայացնում են իրենց իրական անձի իրատեսական, մի փոքր չափազանցված տարբերակը, ներկայանում են որպես իդեալականացված վիրտուալ անձ։
Թովմասյան Լուսինե
5-րդ կուրս
